حق الیقین (کتاب)

کتاب «حق الیقین» از تألیفات ارزشمند مرحوم علامه مجلسى (م، ۱۱۱۰ ق) در موضوع مباحث اصول دین از دیدگاه مذهب شیعه و به زبان فارسى است. مؤلف در این کتاب با استناد به آيات و روایات و ادله عقلى، به اثبات توحيد، نبوت، امامت و معاد می پردازد.

مؤلف

محمدباقر بن محمدتقى بن مقصودعلى مجلسى (۱۰۳۷- ۱۱۱۰ ق)، مشهور به علامه مجلسى و مجلسى ثانى، فقیه، محدث، متکلم و شاعر متخلص به مشتاق، شیخ‎ الاسلام اصفهان و از دانشمندان بزرگ اواخر حکومت صفوی است. پدر او محمدتقی مجلسی یکی از مفاخر و بزرگان و اعلام شیعه بود.

از جمله اساتید علامه مجلسی، ملا صالح مازندرانی، فیض کاشانی و ملا خلیل قزوینی ذکر شده است. کتاب بحار الأنوار او، گسترده‌ترین کتاب حدیثی شیعه است که در طول چهل سال تدوین شده است. از دیگر آثار ایشان، حلیة المتقین و زاد المعاد را می توان نام برد.

محتواى کتاب

کتاب «حق الیقین» دوره کامل مباحث اصول دین و ضروریات مذهب شیعه را دربردارد. روش مؤلف در اثبات مطالب، روش کلامى شیعه است که آن آمیزه اى است از استدلال به آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام.

کتاب مجموعا در ۶ باب تدوین شده است که باب اول آن با موضوع «اقرار به وجود حق تعالى و صفات کمالیه او» در ۱۰ فصل و باب دوم با عنوان «صفاتى که از حق تعالى نفى باید کرد» در ۸ مبحث تألیف شده است.

«صفات متعلق به افعال حق تعالى» عنوان باب سوم این کتاب است که در ۳ مبحث تدوین شده است. مطالب باب چهارم این کتاب با عنوان «مباحث نبوت» در ۵ مقصد بیان شده است. «امامت» نیز عنوان باب پنجم این کتاب است که مطالب آن در ۸ فصل و نه مقصد ارائه شده است.

باب پایانى این کتاب به موضوع «اثبات رجعت و معاد و بیان مقدمات و توابع آن از وقت مرگ تا انقضاى امر عالم» اختصاص یافته است که مطالب آن مجموعا در ۲۰ فصل ارائه شده است. معانى اسلام، کفر، ارتداد، انواع گناه و توبه، پایان بخش مباحث کتاب است.

در این کتاب، بحث در توحید و نبوت به صورت کوتاه انجام شده است؛ ولى در مورد امامت به تفصیل سخن به میان آمده و با بررسى مسئله غدیر خم و ادله امامت به طور مفصل به اثبات امامت ائمه دوازده گانه پرداخته شده است.

منابع

• کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری.
• ابوالفضل سلطان محمدی، "آشنایی با میراث: مباحث سیاسی در آثار علامه مجلسی"، مجله علوم سیاسی، تابستان ۱۳۷۹، شماره ۹.

متن کتاب

حق اليقين